Το 1977 η γενική συνέλευση του ΟΗΕ με απόφαση της, καθιέρωσε την 8η Μαρτίου ως την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Μία μέρα αφιερωμένη στη μνήμη των αγώνων της γυναίκας αλλά και που αποσκοπεί στην ανάδειξη των προβλημάτων που αντιμετωπίζει, των δεκάδων κοινωνικών στερεοτύπων που καλείται να υπερβεί αλλά και στην προώθηση των δικαιωμάτων της.
Έχοντας ήδη διανύσει την πρώτη εικοσαετία του 21ου αιώνα, θα περίμενε κανείς ότι η γυναίκα έχει αποκτήσει πια τη θέση που δικαιούται στη σύγχρονη κοινωνία. Κι όμως, αυτό δυστυχώς απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Η σύγχρονη γυναίκα εξακολουθεί να παλεύει με την ανισότητα στην εργασία, με τα εμπόδια στην πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγεία, με την προκατάληψη που τη θέλει να είναι το αδύναμο φύλο, σκιαγραφώντας την ενίοτε ως ένα άβουλο ον, ανίκανο να συμμετέχει σε δημόσιες συζητήσεις, να κατέχει ηγετικές θέσεις και να λαμβάνει αποφάσεις. Εξακολουθεί να αντιμάχεται τα στερεότυπα που τη θέλουν σύζυγο, μητέρα και τίποτε άλλο και είναι ανά πάσα στιγμή εκτεθειμένη σε κάθε μορφής βία.
Βεβαίως, τα όσα αναφέρονται πιο πάνω δε σημαίνουν ότι όλα αυτά τα χρόνια δεν έχουν επιτευχθεί βήματα προόδου σε ό,τι αφορά στα δικαιώματα των γυναικών. Σε ό,τι αφορά στην Ευρωπαϊκή Ένωση, χαρακτηριστικό είναι το έργο αυτής αναφορικά με την ισότητα των φύλων, που αποτελεί και μία από τις θεμελιώδεις αρχές της.
Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου για την Ισότητα των Φύλων παρέχει στην Ένωση ένα πολύ σημαντικό όπλο, καθοδηγητικό για το έργο της, το Δείκτη Ισότητας των Φύλων στην ΕΕ. Οι τομείς στους οποίους επικεντρώνεται ο εν λόγω δείκτης, συνίστανται στην εργασία, τη γνώση, την υγεία, το χρόνο, την εξουσία και το χρήμα. Μολονότι στη δεκαετία 2005-2015 υπήρξε άνοδος του γενικού δείκτη, η πρόοδος ήταν πολύ μικρή. Επίσης, σχετικά με τους επιμέρους δείκτες, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι σε ό,τι αφορά στο χρόνο, υπήρξε μείωση της βαθμολογίας, γεγονός που δεικνύει ότι η ανισότητα μεταξύ των φύλων σε σχέση με το χρόνο που κατανέμεται μεταξύ σπιτιού και κοινωνικής δραστηριότητας αμβλύνθηκε. Από την άλλη, ο τομέας της εξουσίας είναι ο τελευταίος βαθμολογικά, αλλά και αυτός που ανελίσσεται με τον ταχύτερο ρυθμό.
Η κατάσταση στην Κύπρο δυστυχώς δεν είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική, αφού η Κύπρος βρίσκεται στην 20η θέση του Δείκτη Ισότητας των Φύλων. Στα θετικά, συγκαταλέγεται το γεγονός ότι η πρόοδος της Κύπρου προχωρά με γοργούς ρυθμούς σε σύγκριση με άλλα κράτη μέλη της Ένωσης, με τις υψηλότερες βαθμολογίες να αφορούν στους τομείς της υγείας και των χρημάτων. Ωστόσο, στον τομέα της εξουσίας η Κύπρος βρίσκεται στις τελευταίες θέσεις της κατάταξης, γεγονός που δεικνύει ότι οι ανισότητες εξακολουθούν να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την αντίληψη της κοινωνίας για τη γυναίκα και τις ικανότητες της.
Περαιτέρω, είναι σημαντικό να ειπωθεί ότι ως αποτέλεσμα της ανισότητας μεταξύ των φύλων στην Κύπρο, σημαντικός αριθμός γυναικών είναι θύματα ενδοοικογενειακής ή άλλης βίας. Σε ό,τι αφορά στη νομοθεσία, υπάρχει ένα σχετικά ισχυρό πλαίσιο, το οποίο αν και δεν απευθύνεται συγκεκριμένα στη γυναίκα, την προστατεύει. Για παράδειγμα, ο βιασμός ως ποινικό αδίκημα, τιμωρείται με την ποινή της διά βίου φυλάκισης. Επίσης, η ενδοοικογενειακή βία έχει ποινικοποιηθεί με τον Περί της Βίας στην Οικογένεια Νόμο (Ν.119(Ι)/2000), όπως έχει τροποποιηθεί μεταγενέστερα.
Παρόλα αυτά, πολλά από τα περιστατικά βίας που υφίστανται οι γυναίκες, δυστυχώς δεν καταγγέλλονται ποτέ, καθότι εξακολουθεί να υφίσταται ο φόβος της διαπόμπευσης του θύματος ή ακόμα και της ενοχοποίησης του, από την κυπριακή κοινωνία. Οι τελευταίες ωστόσο εξελίξεις, με την άφιξη του κινήματος Me Too και στην Κύπρο, ενδεχομένως να δώσουν δύναμη και θάρρος στις κακοποιημένες γυναίκες, ώστε να μιλήσουν και να σπάσουν επιτέλους την κουλτούρα της σιωπής.
Από τα πιο πάνω λοιπόν, καθίσταται σαφές ότι η 8η Μαρτίου δεν είναι μέρα γιορτής. Είναι ημέρα μνήμης, επαγρύπνησης και αγώνα για όλα όσα έχει καταφέρει αλλά και για όλα όσα δικαιούται η γυναίκα, για τα οποία εξακολουθεί να παλεύει όπως μπορεί. Άλλοτε με σθένος και αποφασιστικότητα κι άλλοτε με απελπισία και τρόμο, χωρίς όμως ποτέ να παραιτείται. Κι αν απ’ όλες τις ατάκες που έχουν κατά καιρούς γραφτεί ή ειπωθεί για τη γυναίκα, θα έπρεπε να διαλέξουμε μία, αυτή μάλλον θα ήταν ότι η γυναίκα είναι δυνατός άνθρωπος.
Χαρίκλεια Α. Μεττή
Δικηγόρος